Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cultus justo mundior

  • 1 cultus

    1.
    cultus, a, um, Part. and P. a., from 1. colo.
    2.
    cultus, ūs, m. [1. colo].
    I.
    Prop., a laboring at, labor, care, cultivation, culture (rare):

    quod est tam asperum saxetum, in quo agricolarum cultus non elaboret?

    Cic. Agr. 2, 25, 66:

    agricolae,

    id. Leg. 1, 1, 1:

    agrorum,

    Liv. 4, 12, 7; Quint. prooem. § 26; cf. id. 8, 3, 75:

    (oves) neque sustentari neque ullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possent,

    Cic. N. D. 2, 63, 158; cf.:

    cultus et curatio corporis,

    id. ib. 1, 34, 94:

    omnis cultus fructusque Cereris in iis locis interisse,

    id. Verr. 2, 4, 51, § 114.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen. (also rare), training, education, culture:

    malo cultu corruptus,

    Cic. Part. Or. 26, 91:

    animi,

    mental discipline, id. Fin. 5, 19, 54; cf.:

    recti cultus pectora roborant,

    Hor. C. 4, 4, 34; id. Ep. 2, 2, 123:

    litterarum,

    Just. 9, 8, 18; Gell. 14, 6, 1:

    quos (barbaros reges) nulla eruditio, nullus litterarum cultus imbuerat,

    Sen. Ira, 3, 17, 1:

    quid tam dignum cultu atque labore ducamus (sc. quam vocem)?

    Quint. 2, 16, 17.—
    B.
    In partic.
    1.
    An honoring, reverence, adoration, veneration:

    philosophia nos primum ad deorum cultum erudivit,

    Cic. Tusc. 1, 26, 64; id. Inv. 2, 53, 161; Ov. M. 2, 425:

    exquisitus religionis cultus,

    Val. Max. 5, 2, 1; 4, 4, 4.— In plur.:

    justis ac piis,

    Lact. 4, 3:

    de adventu regis et cultu sui,

    Tac. A. 2, 58.— Far more freq. and class. in prose and poetry,
    2.
    Care directed to the refinement of life (opp. to a state of nature), i. e. arrangements for living, style, manner of life, culture, cultivation, elegance, polish, civilization, refinement, etc.:

    homines a ferā agrestique vitā ad humanum cultum civilemque deducere,

    Cic. de Or. 1, 8, 33; cf.: eadem mediocritas ad omnem usum cultumque vitae transferenda est. id. Off. 1, 39, 140: [p. 489] (Belgae) a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, Caes. B. G. 1, 1; cf. id. ib. 1, 31; Verg. A. 5, 730; and in plur.:

    cultusque artesque virorum,

    Ov. M. 7, 58:

    liberalis,

    Liv. 45, 28, 11:

    humilis,

    id. 1, 39, 3:

    agrestis et rusticus,

    id. 7, 4, 6; cf.

    feri,

    Hor. C. 1, 10, 2:

    multas (artes) ad animorum corporumque cultum... invexit,

    Liv. 39, 8, 3:

    regio victu atque cultu aetatem agere,

    Sall. C. 37, 6;

    so with victus,

    Cic. Fam. 9, 3, 1; Caes. B. G. 6, 24; Nep. Alcib. 11, 4 al.; cf. of improvement, cultivation of mind:

    animi cultus ille erat ei quasi quidam humanitatis cibus,

    Cic. Fin. 5, 19, 54:

    non mores patrios solum, sed etiam cultum vestitumque mutavit,

    Nep. Paus. 3, 1. —In a bad sense, luxury, voluptuousness, wantonness:

    libido stupri, ganeae ceterique cultūs non minor incesserat,

    sensual indulgences, Sall. C. 13, 3; cf.:

    cultus ac desidia imperatoris,

    Liv. 29, 21, 13.—
    b.
    Transf., of ornaments of style:

    in verbis effusiorem, ut ipsi vocant, cultum adfectaverunt,

    Quint. 3, 8, 58; so id. 2, 5, 23; 10, 1, 124 al.—
    3.
    Style of dress, external appearance, clothing, dress, garb, apparel, attire; esp. ornament, decoration, splendid dress, splendor (so most freq.):

    aequato omnium cultu,

    Liv. 34, 4, 12:

    pastoralis,

    Vell. 1, 2:

    quam maxime miserabilis,

    Sall. J. 33, 1; Tert. Hab. Mul. 3:

    regius,

    Nep. Dat. 3, 1:

    militaris,

    Liv. 29, 19, 11:

    incinctus Gabino cultu,

    id. 10, 7, 3:

    justo mundior,

    id. 8, 15, 7:

    amoenior,

    id. 4, 44, 11 et saep.; Vell. 2, 40; Quint. 8, prooem. § 20; Suet. Caes. 44 et saep.; Hor. C. 1, 8, 16; 4, 9, 15; Ov. M. 3, 609 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > cultus

  • 2 mundus

    1.
    mundus, a, um, adj. [Sanscr. mund, purificari], clean, cleanly, nice, neat, elegant.
    I.
    Lit. (class.;

    syn.: lautus, nitidus, purus): supellex,

    Hor. Ep. 1, 5, 7:

    caena,

    id. C. 3, 29, 14:

    ager,

    Gell. 19, 12, 8:

    mundissimum cubile desiderat (animal),

    Col. 7, 9, 14:

    jam intus mundissimumst,

    Plaut. Truc. 2, 7, 7.— Poet., with abl., = ornatus: Ostia munita est: idem loca navibus pulchris Munda facit, adorned, Enn. ap. Tert. p. 258 Müll. (Ann. v. 146 Vahl.).—
    B.
    Transf.
    1.
    Of mode of living, neat, fine, elegant, smart, genteel:

    cultus justo mundior,

    too elegant dress, Liv. 8, 15.— As subst.: mundus, i, m. (sc. homo), an elegant or nice person, Cic. Fin. 2, 8, 23.—
    2.
    Of quality, not coarse, fine (post-class.):

    annonae, of wheat,

    Lampr. Alex. Sev. 42, 3:

    panis,

    id. ib. 37, 3.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of speech, neat, fine, elegant ( poet. and in postclass. prose):

    verba, Ov A. A. 3, 479: versus, quibus mundius nihil reperiri puto,

    Gell. 19, 9, 10:

    in Gallos mundius subtiliusque est, quam cum Gallis aut contra Gallos,

    id. 17, 2 med.
    B.
    Subst.: mun-dum, i. n., only in the phrase: in mundo (esse or habere), in readiness (ante-class.): tibi vita seu mors in mundo est, Enn. ap. Charis. p. 181 P. (Ann. v. 457 Vahl.:

    in mundo pro palam et in expedito ac cito, Charis.): nempe habeo in mundo,

    Plaut. Pers. 1, 1, 46:

    mihi in mundo sunt virgae,

    id. As. 2, 1, 16; 2, 2, 50:

    nescio quid vero habeo in mundo,

    id. Stich. 3, 2, 23; id. Ps. 1, 5, 85 Ritschl.—
    C.
    In eccl. Lat., morally pure, upright, free from sin:

    cor mundum crea in me, Deus,

    Vulg. Psa. 50, 12:

    beati mundo corde,

    id. Matt. 5, 8.—Hence, adv., in two forms (both, for the most part, anteand post-class.).—
    a.
    mundē, cleanly, neatly, prettily:

    (copia) in suo quaeque loco sita munde,

    Plaut. Poen. 5, 4, 5: verrite aedes, spargite munde, Titin. ap. Charis. p. 183 P.:

    parum munde et parum decenter,

    Sen. Ep. 70, 20:

    munde facti versus,

    Gell. 10, 17, 2:

    quam mundissime purissimeque fiat,

    Cato, R. R. 66, 1.—
    b.
    mun-dĭter, cleanly, neatly.
    1.
    Lit.:

    cum sedulo munditer nos habeamus,

    Plaut. Poen. 1, 2, 26.—
    2.
    Trop., decently, with propriety:

    dicere,

    App. Mag. p. 296, 14.
    2.
    mundus, i, m. ( neutr. collat. form, mundum: legavit quidam uxori mundum omne penumque, all her toilet, Lucil. ap. Gell. 4, 1, 3, and ap. Non. 214, 17) [1. mundus], toilet ornaments, decorations, dress (of a woman).
    I.
    Lit.:

    mundus muliebris est, quo mulier mundior fit: continentur eo specula, matulae, unguenta, vasa unguentaria, et si qua similia dici possunt, veluti lavatio, riscus... Unguenta, quibus valetudinis causā unguimur, mundo non continentur,

    Dig. 34, 2, 25:

    munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt: hunc mundum muliebrem appellārunt majores nostri,

    Liv. 34, 7, 9: virginalis, Att. ap. Paul. ex Fest. p. 142 Müll.:

    quamvis auro, veste, gemmis, omnique cetero mundo exornata mulier incedat,

    App. M. 2, p. 118. —
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., an implement (ante- and post-class.):

    operae messoriae mundus,

    implements for the harvest work, App. M. 6 init.:

    Cereris,

    the mystical casket of Ceres, id. Mag. p. 282 (the expression in mundo esse and habere belongs to the adj. mundus, v. mundus, II. B.).—
    B.
    Like the Gr. kosmos, the universe, the world, esp. the heavens and the heavenly bodies: ut hunc hac varietate distinctum bene Graeci kosmon, nos lucentem mundum nominaremus, the heavens, Cic. Univ. 10: nam quem kosmos Graeci, nomine ornamenti appellaverunt. eum nos a perfectā absolutāque elegantiā, mundum, Plin. 2, 4, 3, § 8: concussit micantia sidera mundus, heaven shook, Cat. 64, 206:

    aetherius,

    Tib. 3, 4, 17:

    arduus,

    Verg. G. 1, 240:

    aestuat infelix angusto limite mundi,

    Juv. 10, 169. Also: mundus caeli, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Sat. v. 10, p. 156 Vahl.):

    o clarissima mundi Lumina,

    Verg. G. 1, 5 sq.:

    immensi copia mundi,

    Ov. M. 2, 157:

    ipse mundus deorum hominumque causā factus est...Est enim mundus quasi communis deorum atque hominum domus, aut urbs utrorumque,

    the world, Cic. N. D. 2, 62, 154:

    innumerabiles,

    id. Ac. 2, 17, 55:

    e tabulā pictos ediscere mundos,

    parts of the world, Prop. 5, 3, 37.—
    2.
    Transf.
    a.
    The world, i. e. the earth, the inhabitants of the earth, mankind ( poet.):

    quicumque mundo terminus obstitit,

    Hor. C. 3, 3, 53:

    spes miseri mundi,

    Luc. 5, 469; Stat. S. 3, 3, 87:

    fastos evolvere mundi,

    Hor. S. 1, 3, 112:

    mundum laedere,

    mankind, Claud. Ruf. 1, 87:

    nullā in parte mundi cessat ebrietas,

    Plin. 14, 22, 29, § 149; 30, 1, 2, § 8; Flor. 2, 12, 1; Just. 30, 4, 9:

    (Alexander) scrutatur maria ignota, et, ut ita dicam, mundi claustra perrumpit,

    Sen. Ep. 119, 7:

    mundi principio,

    Juv. 15, 147.—
    b.
    The heavens, i. e. the sky, the weather (post-class.):

    tepida indulget terris clementia mundi,

    Grat. Fal. 288:

    ad Eoos tractūs mundique teporem,

    Luc. 8, 365.—
    c.
    The sun (perh. only in Manilius):

    quā mundus redit,

    Manil. Astron. 1, 36; id. ib. 3, 591.—
    d.
    Euphemistically for the Lower World, the infernal regions. The opening into this mundus was at Rome, in the Comitium, and was kept covered with a stone (lapis manalis); three times in the year, on the 24th of August, the 5th of October, and the 8th of November, days sacred to the gods of the infernal regions, this round pit was opened, and all sorts of fruits were thrown into it as offerings, Varr. ap. Macr. S. 1, 16, 18; Paul. ex Fest. s. v mundus, p. 154 Müll., and s. v. manalem lapidem, p. 128 ib.—
    e.
    Esp. (eccl. Lat.), the world as opposed to the church; this world, the realm of sin and death, as opposed to Christ's kingdom of holiness and life:

    non pro mundo rogo,

    Vulg. Johan. 17, 9:

    de mundo non sunt,

    id. ib. 17, 16:

    princeps hujus mundi (i. e. Satan),

    id. ib. 12, 31;

    14, 30: regnum meum non est de hoc mundo,

    id. ib. 18, 36; cf. id. Eph. 2, 2; 6, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > mundus

  • 3 mundus

    I a, um
    1) чистый, опрятный ( supellex H)
    2)
    а) изящный, элегантный ( homo C)
    б) изысканный, тщательно отделанный (verba O; versus AG)
    4) настоящий, подлинный ( fames M)
    II mundus, ī m.
    1) убор, наряд, туалет (muliĕbris L; nuptiālis Ap)
    2) оборудование, орудия
    opĕrae messoriae m. Apуборочные орудия
    in mundo погов. Pl, Ter — наготове, в полной готовности
    3) мироздание, вселенная, мир (lucens C; arduus V)
    5) земля ( mundi termĭnus H); люди, человечество ( spes mundi Lcn)
    6) подземный мир, преисподняя Vr, Macr

    Латинско-русский словарь > mundus

  • 4 mundus

    [st1]1 [-] mundus, a, um: - [abcl][b]a - propre, net. - [abcl]b - élégant, raffiné, recherché. - [abcl]c - poli, gracieux (style). - [abcl]d - pur, purifié.[/b]    - munda caena, Hor.: table proprement servie.    - in mundo esse, Plaut.: être à la disposition, avoir à sa disposition, être sous la main.    - in mundo habere, Plaut.: avoir sous la main.    - mundi, ōrum, m. Cic.: les gens délicats, les gens élégants.    - mundior justo cultus, Liv.: parure trop affectée.    - mundus panis, Lampr.: pain blanc. [st1]2 [-] mundus, i, m.: - [abcl][b]a - parure, toilette. - [abcl]b - objets de toilette. - [abcl]c - instruments, outils, attirail. - [abcl]d - le monde, l'ensemble harmonieux du ciel, le firmament, l'univers, le globe terrestre, la terre habitée, les nations. - [abcl]e - Eccl. monde, siècle, vie séculaire. - [abcl]f - le monde infernal, l'enfer (par euphémisme).[/b]    - mundus muliebris, Liv.: les objets de la toilette des femmes.    - mundus caeli, Enn.: la voûte céleste.    - mundi innumerabiles, Cic.: des mondes innombrables.
    * * *
    [st1]1 [-] mundus, a, um: - [abcl][b]a - propre, net. - [abcl]b - élégant, raffiné, recherché. - [abcl]c - poli, gracieux (style). - [abcl]d - pur, purifié.[/b]    - munda caena, Hor.: table proprement servie.    - in mundo esse, Plaut.: être à la disposition, avoir à sa disposition, être sous la main.    - in mundo habere, Plaut.: avoir sous la main.    - mundi, ōrum, m. Cic.: les gens délicats, les gens élégants.    - mundior justo cultus, Liv.: parure trop affectée.    - mundus panis, Lampr.: pain blanc. [st1]2 [-] mundus, i, m.: - [abcl][b]a - parure, toilette. - [abcl]b - objets de toilette. - [abcl]c - instruments, outils, attirail. - [abcl]d - le monde, l'ensemble harmonieux du ciel, le firmament, l'univers, le globe terrestre, la terre habitée, les nations. - [abcl]e - Eccl. monde, siècle, vie séculaire. - [abcl]f - le monde infernal, l'enfer (par euphémisme).[/b]    - mundus muliebris, Liv.: les objets de la toilette des femmes.    - mundus caeli, Enn.: la voûte céleste.    - mundi innumerabiles, Cic.: des mondes innombrables.
    * * *
        Mundus, Adiectiuum. Terent. Net, Pur, Monde.
    \
        Mundus, mundi, Substantiuum. Liu. Toutes sortes d'ornements, joyaulx, et affiquets qu'ha une femme pour s'accoustrer et attifer, Son cabinet, Ses attours.
    \
        Mundus etiam dicitur caelum, et quicquid caeli ambitu continetur. Plin. Le ciel et tout le contenu en iceluy, Le monde.
    \
        Arx siderea mundi. Ouid. Le ciel.
    \
        Cardo mundi. Ouid. Le pol.
    \
        Declinationes mundi. Colum. Les climats du monde.
    \
        Moenia flammantia mundi. Lucret. Le circuit du ciel.
    \
        Vetustas arcana mundi. Stat. L'antiquité.
    \
        Triplex mundus. Ouid. Divisé en trois parts.

    Dictionarium latinogallicum > mundus

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»